Gerek hamileyken gerekse oğlum doğduktan sonra birlikte sık sık seyahat ediyoruz. Bu yolculuklarımızın bir kısmını araba ile yapıyoruz. Onun güvenliği için doğru koltuk seçiminden tutun emniyet kemerinin nasıl bağlanması gerektiğine kadar pek çok konuda okuyup araştırarak bilgi sahibi oldum. Doğuş Otomotiv’in Trafik Hayattır projesinin “Trafikte Çocuk Güvenliği” kampanyası kapsamında, bir yol haritası hazırlamak ve alınacak aksiyonları belirlemek üzere, Ankara, İzmir ve İstanbul’da 2015 yılı sonlarında Türkiye’nin ‘Araçta Çocuk Güvenliği’ araştırması gerçekleştirildi. Bu kapsamda, İngiltere Loughbourgh Üniversitesi’nden araçta hamile kadın ve çocuk güvenliği ile ilgili önemli araştırmalar yapan Prof. Dr. Serpil Acar ve Prof. Dr. Memiş Acar Trafik Hayattır projesine danışman olarak katıldı.  

Hamileler de emniyet kemeri takmalı

Serpil Acar, çocuk güvenliğinin anne karnında başladığını, her araba yolculuğunda, ön ya da arka koltuk ayırmadan, yol kısa ya da uzun demeden, şehir içi ya da şehirler arası tüm yolculuklarda, doktorların da tasdiklediği, aksini gerektiren çok özel bir durum yoksa emniyet kemerini hamileler dahil bütün yetişkinlerin takması gerektiğini belirtiyor. Hamilelerin emniyet kemerini nasıl takmaları gerektiği sorusuna ise Serpil Acar şu şekilde yanıt veriyor; “Kemerin vücudu çapraz geçen parçası, omuzun ortasından ve iki göğüsün ortasından geçtikten sonra karnın yan tarafından geçirilerek arabaya takılmalı. Kemerin çapraz kısmı boyuna değmemeli, omuzdan düşmemeli, kesinlikle kol altına alınmamalı. Kemerin ‘kucak’ parçası ise, karnın mümkün olduğu kadar altında tutulmalı, kalça kemikleri üzerinde kalmalı. Kemerin kucak kısmı bacak üstüne ya da karın üzerinde olmamalıdır. Kemerin hiç bir parçası fren sırasında göbeği/bebeği sıkıştıracak şekilde olmamalı, karnın altında, sağında, solunda olmalı”.

Yaşına ve kilosuna uygun koltuk seçin

Doğumdan itibaren bebeklerin güvenliği anne kucağı dediğimiz, araca sımsıkı bağlanabilen bebek koltukları ile sağlanmakta. Memiş Acar bu koltukların arkaya dönük türden olması ve araca bu şekilde bağlanmasının bebek güvenliği için önemli olduğunu vurguluyor. Yaş konusunda değişik öneriler olsa da Memiş Acar, uygulamanın aksine çocukların üç yaşına kadar arkaya dönük koltuklarda oturması güvenlikleri açısından önemlidir diyor. Araç koltuğunu nasıl seçmemiz gerektiği sorusuna ise Memiş Acar; “Tasarıma göre yenidoğan bebekten başlayarak bir, bir-buçuk yaşına kadar ana kucağını kullanılabilir. Bebek büyüdükçe koltuğu değiştirmek gerekir. Koltuğun bebeğe uygun büyüklükte olup olmadığını anlamanın en pratik yolu bebeğin başının üstünün konumunun bebek koltuğunun üstü ile karşılaştırmaktır. Eğer bebeğin başı koltuğa oturduğunda koltuğun üstünü geçiyorsa artık o koltuk bebek için küçüktür. Bu kural daha büyük çocuklar için de geçerlidir.” şeklinde açıklama getiriyor.

Buna ek olarak Memiş Acar, koltuk seçerken, çocuklar için tasarlanmış, uluslararası standartlara uygunluğunu gösteren E4 damgası taşıyan, kendinden çocuk kemerleri ve ISOFIX bağlantısı olan, çocuğunuzun yaş ve kilosuna uygun koltukları seçmemizi öneriyor. Memiş Acar ayrıca geçmişini bilmediğimiz ikinci el koltukları kullanmamamız konusunda bizleri uyarıyor; “Koltuğun ciddi bir kaza geçirip geçirmediği bilgisi önemli, eğer normal koşullarda kullanılmış ve yıpranmamış ise ikinci el koltuk kullanılabilir”.

6 yaşından sonra ise ‘booster’ koltuğu diye bilinen, yükseltici koltuk diyebileceğimiz, çocuğun oturduğu yeri yükselten aynı zamanda kafa ve vücudu yandan gelen çarpışmalarda koruyacak şekilde tasarlanmış koltukların tercih edilmesi gerektiğini belirtiyor Memiş Acar; Bu koltuklar aracın emniyet kemerini kullandığı için çocuğun oturma yüksekliği önemli, kemerin göğüs yerine çocuğun boynunun ve kalça kemiği üzerinden geçmesi gereken kısmının da karnının üzerinden geçmesi halinde önden çarpışma anında yaralanma riski artacaktır.

12 yaşına kadar çocuklar arka koltukta oturmalı

Çocukların güvenliği için, yasalarla da düzenlendiği üzere, 12 yaşına kadar arka koltukta oturmaları gerekmektedir. Çocuk koltuğu yerine aile bireylerinin kucağında oturan bebeklerin çarpma sırasında kucaktan fırlamasını engellemenin fizik kurallarına göre neredeyse imkansız olduğunu vurgulayan Memiş Acar, bu şekilde bebeklerin hayatının tehlikeye atıldığını vurguluyor.

Güvenli bir yolculuk için yapmanız gerekenler

• Çocuk koltuğunun kemerlerini bolluk kalmayacak şekilde sıkın.
• Yükseltici koltuk ya da minder kullanılıyorsanız aracın emniyet kemerini doğru şekilde bağlayın.
• Çocuğunuzun kemerin çapraz omuz bölümünü kolunun altından geçirmesine izin vermeyin.
• Soğuk havalarda içi elyaf dolu, kaygan kumaştan yapılmış montları arabada çıkarın. Emniyet kemerini bunlar çocuğunuzun üzerindeyken bağlarsanız çarpma anında koltuktan fırlama riski artabilir.
• Sizler de ona örnek olmak için arabaya biner binmez emniyet kemerinizi bağlayın, çocuklara araç güvenliği konusunda örnek olun.
• Trafik kurallarına uyun.

Not: Yapılan araştırmaya göre ülkemizin üç büyük ilinde, çocuklu ailelerin sadece yüzde 23’ünün koltuk kullandığı belirlendi. Çocukları 3 yaşını geçtikten sonra ise, ailelerin yüzde 93’ü çocuk koltuğunu yenilemiyor ve akabinde kullanımı bırakıyormuş. Bu araştırma sonrasında çocukların araç içinde çocuk koltuğunda oturtulmamasının, ebeveynlerin çocuk koltuğuyla ilgili yeterli teknik bilgiye sahip olmaması veya çocuğun psikolojik tepkilerinden kaynaklı olduğu görülmekte.

‘Trafikte Çocuk Güvenliği’ İstatistikleri

• Dünyada her gün 3 bin 500 insan, her 3 dakikada 1 çocuk yollarda ölüyor
• Dünyada  trafik kazaları sebebi ile olan çocuk ölümleri sıraya yükselmiştir.
• Ölümlü kazalarda en önemli unsurlardan biri çocuk koltuğu kullanmamak olarak belirlenmiştir.
• Yaralanmalı kazalarda çocuk yaralanmaları tüm kazaların %17,6’sini oluşturuyor.
• Türkiye’de kazalarda en çok hayatını kaybeden 2. Yaş grubu 5-14 yaş grubu olarak gösteriliyor.

 Not: Bu yazı 16.04.2016 tarihli Milliyet Cumartesi ekinde yayınlanmıştır.